Yiyeceklerin Saklanma Koşulları

 

Gıda israfının önüne geçmenin azaltmanın birinci ve belki en önemli adımı, bireylerin bilinçli gıda tüketimi alışkanlığı edinmesidir. Yiyeceklerin satın alma aşamasından tüketimine veya tekrar değerlendirilmesine kadar bütün basamakları düzenleyen bilinçli gıda tüketimi alışkanlığı ile hem kişisel faydayı ve ekonomiyi hem de doğayı, çevreyi ve tüm yönleriyle dünyayı iyileştirmek mümkündür.

Bilinçli gıda tüketiminin temelinde doğru besini, doğru şekilde tüketmek yatar. İnsan vücudu hem fiziksel hem de psikolojik  bütünlüğünü korumak ve sürdürmek için çeşitli besinlere ve onların sağladığı spesifik faydalara ihtiyaç duyar. Bu doğrultuda, maksimum fayda için vücudun ihtiyaç duyduğu besinlerin doğru tercih edilmesi kadar tüm besin gruplarının uygun şekilde saklanması da önemlidir.

 

Hangi Yiyecek Nerede, Ne Kadar Süreyle Saklanmalı?

Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) gıda israfını “insan tüketimi için üretilmiş olan gıdaların üretim aşamasından sofraya kadar olan yolculuğu sırasında besin ve besin değeri kaybı yaşaması” şeklinde tanımlar. Bu tanıma göre yiyeceklerin yalnızca tüketilemeyecek kadar bozulmaları değil, uygunsuz saklama koşulları nedeniyle besin değerlerini kaybetmeleri de gıda israfı olarak değerlendirilir. Her bir besin grubu için ideal saklama ortamını ve besinin bu ortamda maksimum ne kadar süre ile saklanabileceğini bilmek, bilinçli gıda tüketimi doğrultusunda israfın önüne geçmek adına önemlidir.

1.       Et ve Et Ürünleri: Yeni kesim et ürünleri genellikle 0-4 ̊C derece sıcaklıktaki buzdolabında 5 güne kadar saklanabilir ancak kıyma haline getirilmiş et için bu süre maksimum 2 gün olacak şekilde sınırlandırılır. Kıyma gibi parçalanmış et ürünlerinde kontaminasyon riski artış gösterir, dolayısıyla saklama sırasında belirtilen sürenin aşılmaması sağlık açısından önemlidir. (1)

2.       Tavuk ve Tavuk Ürünleri: Tavuk satın alırken öncelikle güvenilen markaların ürünleri tercih edilmeli ve uygun saklama koşulları için paket üzerinde yer alan etiket bilgileri göz önünde bulundurulmalıdır. Genellikle tavuk, buzdolabında 0-4 ̊C derece sıcaklıkta son tüketim tarihine kadar saklanabilir. Ancak hemen tüketilmeyecekse -18 ̊C derecede saklanması gerekir; bu koşullarda tavuk ürünlerini 6-12 ay boyunca güvenle saklamak mümkündür. (2)

3.       Balık: Tüm balık çeşitleri için ideal saklama sıcaklığı 0 ̊C derecedir. Yani balık derin dondurucudan çıkarıldıktan sonra buzlu bir kapta tutulmalı ve pişirme işlemi gerçekleşene kadar bu şekilde muhafaza edilmelidir. (1)

4.       Süt: Pastörize edilmiş kutu sütler açıldıktan sonra 3-4 ̊C derece sıcaklıkta saklanmalı ve mümkünse aynı gün içinde tüketilmelidir. Ertesi güne kalacak ise kutu üzerine açılış ve son tüketim tarihleri yazılması gerekir. Süt, pastörize edilmiş olsa dahi mikroorganizmaların üremesi açısından elverişli bir ortam yaratır, dolayısıyla saklama koşullarına en çok dikkat edilmesi gereken besinlerden biridir. (2)

5.       Süt Ürünleri: Peynir, yoğurt, krema ve kefir gibi diğer süt ürünleri de mikroorganizmaların üremesi için uygun ortamlar arasında yer alır. Dolayısıyla hem besin zehirlenmesi gibi ciddi problemleri önlemek hem de doğru besinden doğru faydayı sağlamak adına ideal koşullarda muhafaza edilmeleri önemlidir. Peynir grubu için ideal saklama sıcaklığı 2-4 ̊C derece arası olmalıdır ancak saklama süresi sıklıkla peynir çeşidine göre değişiklik gösterir. Örneğin lor peynirinin en fazla 2 gün içerisinde tüketilmesi gerekirken gravyer için bu süre iki haftaya kadar uzayabilir. Yoğurt, krema ve kefir gibi diğer süt ürünleri de pastörize süt gibi açıldıktan sonra 3-4 ̊C derece arasında saklanmalı ve mümkünse aynı gün içerisinde tüketilmelidir. (1)

6.       Yumuşak Meyveler: Üzüm, kiraz, çilek gibi yumuşak meyveler için ideal saklama sıcaklığı 4-7 ̊C derece ve uygun saklama süresi 2-3 gün kadardır. Bu meyve grubu üçüncü günden sonra ideal formunu kaybeder ve hem lezzeti hem de besin değeri azalır dolayısıyla yumuşak meyveleri küçük porsiyonlarda satın almak doğru olacaktır. (1)

7.       Sert Meyveler: Elma, erik, armut, portakal gibi sert meyveler için de uygun saklama sıcaklığı 4-7 ̊C derece arasıdır ancak bu meyveler diğer gruba göre çok daha dayanıklıdır. Doğru muhafaza yöntemleriyle 14 güne kadar besin değeri kaybı yaşamadan saklamak mümkün olacaktır. (1)

8.       Soğan-Patates: Bu tür kabuklu kök sebzeleri 15-20 ̊C derecelik oda sıcaklığında muhafaza edilebilir; ancak kuru ve hava akışının sağlandığı bir ortam olması önemlidir. Bu koşullar sağlandığında patates ve soğan 3 haftaya kadar bozulmadan saklanabilir. (1)

9.       Yeşil Sebzeler: Yeşil sebzelerin tazeliğini ve besleyiciliğini koruyabilmek için 4-7 ̊C derece arasında muhafaza edilmeleri gerekir. Marul, maydanoz, brokoli, nane, roka, lahana ve daha pek çok faydalı sebze bu şekilde 5 güne kadar güvenle korunabilir. (1)

10.   Diğer Sebzeler: Yeşil sebzeler dışında kalan patlıcan, domates, havuç, kabak ve pancar gibi daha pek çok sebze 4-7 ̊C derece arasında 14 güne kadar dayanabilir. (1)

İsrafı azaltmak, gıdayı korumak ve toprağı gelecek kuşaklara güvenli şekilde aktarmak için bilinçli gıda tüketimi şarttır. Siz de alışveriş ve beslenme planlarınızı, yiyeceklerin saklama koşullarını göz önünde bulundurarak yapabilir, bugün hem kendiniz için hem de dünya için büyük bir adım atabilirsiniz.

Kaynakça:

(1): BESİN GÜVENLİĞİ 

(2): Tüketiciye Gıda Güvenliği Rehberi