Bir Yılda İsraf Edilen Gıda Miktarı ile Dünyadaki Açlık Sorununu 4 Kez Çözebiliriz!
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) gıda israfını “İnsan tüketimi için üretilmiş olan gıdaların üretim yerinden sofraya kadarki yolculuğunda meydana gelen besin ve besin değeri kaybı” şeklinde tanımlar. Bu tanıma göre gıda israfını sadece “ekmekleri çöpe atmak” olarak değerlendirmemeli, bir buğdayın ekmek olana kadarki yolculuğunu da göz önünde bulundurmalıyız. Kısacası bir gıdanın uygun koşullarda saklanmaması sonucunda besin değerinin azalması da bir gıda israfıdır, bir buğdayın zamanından sonra hasat edilmesi de.
Dünyada her yıl üretilen toplam gıda miktarının 3’te 1’inin israf edildiği ve bu israfın ekonomik değerinin 990 milyar dolara karşılık geldiği bildirilmektedir.[1]
Ülkemizde ise her yıl 26 milyar ton gıda israfının olduğu ve bu miktarın milli gelirin yüzde 15’ine denk geldiği ve 555 milyar lirayı bulduğu bildirilmiştir.[2] Gıda israfı dünyada doğal kaynakları, tarımı, ekonomiyi, toprağın verimliliğini, çevreyi ve doğal dengeyi, insan ve hayvan sağlığını, küresel ısınmayı ve iklimleri, ülkelerin gelişmişlik yüzdelerini ve insana ait daha pek çok alanı yakından ilgilendiren ciddi bir konudur. Her yıl israf edilen gıdaların en az yüzde 60’ının geri kazanılabileceği göz önünde bulundurulduğunda, gıdayı korumak ve toprağı gelecek kuşaklara aktarmak üzere harekete geçmek için en doğru an içinde bulunduğumuz andır.
Neleri, Neden İsraf Ediyoruz?
Dünyada israf edilen gıda grupları içerisinde ilk sırada meyve ve sebzeler yer alır ve bunu patates, soğan gibi kök ve yumrulu bitkiler olarak adlandırılan bir diğer bitkisel besin grubu izler. Yıllar önce sebze ve meyveyi dalından kopararak yiyen ve tazeliğinden ya da nasıl saklayıp muhafaza edeceğinden şüphe duymayan insanoğlu, görünen o ki, yeni yaşam şartlarına uyum sağlamayı ve teknolojinin sunduğu imkânlara rağmen taze gıdayı koruyamamakta. Alışveriş alışkanlıkları başta olmak üzere bozulabilir gıdaların saklama koşullarının bilinmemesi, uygun koşulların sağlanamaması ve tazeliğini kaybetmeden önce nasıl değerlendirileceği konusunda yaşanan karmaşıklık, özellikle ev ortamında gıda israfını büyük oranda artıran başlıca nedenlerdendir.
Sıklıkla israf edilen bir diğer besin grubu ise tahıllardır. Ekmek, makarna ve daha pek çok şekilde tüketilebilen tahıl grubu, yine sıklıkla ‘tazeliğini kaybettiği’ düşüncesiyle israf edilir. Gelişmekte olan ülkelerde yılda yaklaşık 150 milyon ton buğdayın israf edildiği ve bu miktarın dünyanın geri kalan ülkelerindeki açlığı ortadan kaldırabilecek buğday miktarının 6 katı[3] olduğu bilinmektedir. Bu doğrultuda, yalnızca tahıl grubunu korumanın dahi dünyadaki mevcut açlık sorununu çözmeye yeteceğini bilmek önemlidir.
Bilinçli Gıda Tüketimi ile İsrafın Önüne Geçmek Mümkün!
Bilinçli gıda tüketimi, bir gıdanın satın alma aşamasından tüketimine veya tekrar değerlendirilmesine kadar tüm basamaklarla doğrudan ilişkilidir.
1. Bilerek Satın Alın: Gereğinden fazla ürün satın almak gıda israfını en çok artıran alışkanlıklardan biridir. Bu noktada haftalık alışveriş planı yapabilir ve bu plan doğrultusunda tükettiğiniz besinin “yerine” yenisini satın alabilirsiniz.
2. Doğru Koşullarda Saklayın: Satın alınan her bir gıdanın hangi koşullarda ve ne kadar süre ile muhafaza edileceğini bilmek, bilinçli gıda tüketiminin olmazsa olmazları arasındadır. Süt ve süt ürünlerinin, et, tavuk, balık gibi besin gruplarının ve diğer sebze ve meyvelerin israfını önlemek için onları daima uygun koşullarda saklamaya özen gösterebilirsiniz.
3. Küçük Porsiyonlar Hazırlayın: Besinler pişirildikten sonra saklama süreleri fazlasıyla kısalır ve bu durum gıda israfına neden olan en büyük problemlerden biridir. Bunun önüne geçebilmek için yiyecekleri küçük porsiyonlarda hazırlayabilir ve artan besinleri öncelikli olarak tüketmeyi tercih edebilirsiniz.
4. Artan Kısımları Dönüştürün: Akşam yaptığınız yemekten artan kısmı çöpe atmak yerine, içeriğini biraz değiştirerek onu ertesi günün lezzetli öğle yemeğine dönüştürebilirsiniz. Bu gibi küçük alışkanlıklar sayesinde hem gıdanın hem toprağın sürdürülebilirliğine katkı sağlamış olursunuz.
Kaynakça:
(1): https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1592019
(2): https://tuketici.ticaret.gov.tr/data/5e6b33e913b876e4200a0101/Turkiye_Israf_Raporu_2018.pdf
(3): https://www.marinedealnews.com/bu-dunya-nasil-doyacak/
